Burn-out: wat is dat eigenlijk?

Een burn-out: wat is dat eigenlijk?

Het is zo actueel en er wordt zoveel over geschreven en aandacht voor gevraagd. Toch wordt mij regelmatig gevraagd wat een burn-out eigenlijk is. Daarom dit artikel om hier meer duidelijkheid over te geven.

Wat is burn-out?
Burn-out……. de naam geeft het al aan: letterlijk opgebrand. Ook al wil men nog zo graag, het lukt niet meer om te werken en aan allerlei andere verplichtingen te voldoen.
Burn-out is een energiestoornis. Het is een uitputtingsreactie van lichaam en geest op een (jaren)lange blootstelling aan stress. In feite is een burn-out te zien als een “normale” menselijke reactie op een “ongewone” situatie.

Burnout heeft een lange aanlooptijd: er gaan vaak jaren van roofbouw aan vooraf. Een burn-out ontstaat als mensen, ondanks de stress en spanningsklachten, stug door zijn gegaan.

In de psychiatrie bestaat er geen officiële diagnose voor burn-out. Vaak wordt er gesproken over chronische overspanning.
Volgens de LESA-richtlijn* is er sprake van burn-out als voldaan is aan elk van de volgende drie criteria:
1. Er is sprake van overspanning.
2. De klachten zijn meer dan zes maanden geleden begonnen.
3. Gevoelens van vermoeidheid en uitputting staat sterk op de voorgrond.

* LESA staat voor Landelijke Eerstelijns Samenwerkingsafspraken tussen huisartsen, bedrijfsartsen en eerstelijnspsychologen.

Wie kan er een burn-out krijgen?
Het zijn vaak de doorzetters, de perfectionisten, de harde werkers, de mensen die lange dagen maken, altijd bereikbaar zijn en altijd klaar staan voor anderen die uiteindelijk vastlopen en burn-out raken.
Burn-out komt vaker voor bij beroepen waarbij er veel contacten zijn (denk aan het onderwijs, de zorg, managers) maar in feite kan iedereen burn-out klachten krijgen. Vaak speelt er voor het uitvallen met een burn-out het volgende:

• Mensen met een burn-out wachten vaak pas tot het moment van afknappen met het vragen om hulp.
• Vaak is er een gevoel van schaamte en falen of ze hebben zelf niet eens door dat ze uitgeput raakten en er sprake is van een burn-out.
• Ze namen wat vaker een paar dagen vrij, gingen wat vroeger naar bed, iets minder werken, namen een weekje vakantie en dachten dan weer voldoende energie te hebben opgedaan om verder te kunnen.
• Soms gaat men nog beter z’n best doen of nog harder werken. Dit om te bewijzen dat er niets aan de hand is.
• Vaak heeft de omgeving al signalen gegeven, bijvoorbeeld dat iemand wel erg veel met het werk bezig is, prikkelbaarder of vaak moe is. Of dat hobby’s niet meer worden uitgeoefend of men is vatbaarder voor kwaaltjes.
• Deze signalen worden veelal genegeerd en iemand blijft op de oude voet verder gaan, totdat op een dag de accu helemaal leeg is.

Oorzaken van een burn-out
Er zijn verschillende oorzaken die een rol spelen bij het ontstaan van een burn-out. De oorzaken zijn onder te verdelen in werk, persoonlijke kenmerken, de maatschappij en social media.

Werk
Werk heeft een grote invloed op het krijgen van een burn-out. Niet voor niets wordt een burn-out gezien als de meest voorkomende beroepsziekte waar 1 op de 7 medewerkers last van heeft. Onder werk moet hierbij verstaan worden alle verplichte taken waar iemand mee te maken heeft. Dit kunnen bijvoorbeeld ook zorgtaken of studie zijn.
Bij het werk zijn de volgende zaken van invloed:

• De toenemende en langdurige werkdruk, waardoor er geen tijd meer is voor ontspanning. Ook speelt mee dat werk en privé steeds meer door elkaar gaan lopen (onder andere door flexibele werktijden, thuiswerk en mailmogelijkheden).
• Onduidelijke taken en verantwoordelijkheden, een voortdurende druk om te presteren of werk doen wat niet goed past, onvoldoende autonomie en waardering.
• Men moet langer doorwerken en het is niet meer zo vanzelfsprekend dat men tot aan het pensioen bij hetzelfde bedrijf kan blijven werken.
• De snelle technologische ontwikkelingen leveren onzekerheid en een grotere druk op de medewerkers om zich te blijven ontwikkelen en goed te blijven functioneren.
• Eigenschappen van het team waarin gewerkt wordt; zoals conflicten, slechte sfeer en onduidelijke communicatie.
• Past de medewerker wel bij de organisatie waar hij/zij werkt.
• De leidinggevende; deze heeft een zeer belangrijke rol bij het signalen oppakken en het ondernemen van actie.

Persoonlijke kenmerken
Sommige karaktereigenschappen dragen bij aan het risico om een burn-out te krijgen. Dit zijn bijvoorbeeld:

• De lat hoog leggen voor zichzelf (perfectionisme/het is nooit goed genoeg).
• Geen ‘nee’ kunnen zeggen; het anderen naar de zin willen maken en zichzelf vergeten.
• Een laag zelfbeeld hebben waardoor men zichzelf niet belangrijk genoeg vind of een grote behoefte aan waardering hebben.

De maatschappij
De maatschappij verandert en legt de lat steeds wat hoger.

• Het is normaal dat zowel mannen als vrouwen werken en carrière maken en dit combineren met een gezin.
• Veel mensen willen een eigen huis, daaraan zijn gekoppeld de financiële verplichtingen die daarbij horen.
• Het onderhouden van sociale contacten.
• Zich willen (en soms moeten) ontwikkelen om hogerop te komen of om bij te kunnen blijven.
• Toenemende zorg voor ouders.
• Regelmatig op vakantie willen en het liefst verre reizen willen maken.
• Kinderen die naar allerlei activiteiten moeten en overal aan mee (willen) doen.

Social media
De invloed van social media wordt steeds belangrijker bij het ontstaan van een burn-out.

• Er zijn steeds minder momenten zonder prikkels en informatie, dat er even niets is of moet.
• Altijd de telefoon bij de hand en de computer in de buurt en meteen WhatsApp- of mailberichten berichten willen bekijken en hierop reageren.
• Altijd bereikbaar zijn c.q. willen zijn.

Behandeling van burn-out
Burn-out is over het algemeen goed te behandelen, ook al kan het herstel van burn-out lang duren: soms zelfs 1 tot 2 jaar. Dit wil niet zeggen dat iemand met een burn-out ook zo lang niet kan werken. Dit is per persoon verschillend en hangt ook sterk af van de mate waarin men burn-out is, de werksituatie en de begeleiding. Als iemand met een burn-out weer aan het werk gaat betekent het niet dat de klachten dan helemaal verdwenen zijn. Sommige klachten blijven een jaar of langer bestaan. In zijn algemeenheid kan gesteld worden: hoe groter de uitputting bij aanvang van de burn-out was, hoe langer het herstel duurt.
De ervaring leert dat iemand met een burn-out korter uit het arbeidsproces is en minder ernstige klachten heeft als ze goede begeleiding krijgen. Hoe sneller deze begeleiding start, hoe korter men doorgaans ziek is.
Nog beter is het natuurlijk om in te grijpen voordat iemand volledig burn-out is en niet meer in staat is om te werken. Als iemand wel burn-out klachten heeft maar nog niet volledig is ingestort is het belangrijk om deze persoon al te laten begeleiden. Dit om te voorkomen dat hij/zij volledig uitvalt met een burn-out.

Dianne van Dulmen is stress en burn-out coach en kan daarnaast uw organisatie ondersteunen bij het ziekteverzuim en het voorkomen daarvan. Neem gerust vrijblijvend contact op.